mbulent.vural@gmail.com
0532 613 4374
Önce kısaca hatırlatalım; Türkiye’nin 2021 yılı toplam ithalatı 271 milyar dolar, ihracatı 225 milyar dolar olarak gerçekleşti. Aradaki fark yani cari ticaret açığımız 46 milyar dolar oldu.
271 milyar dolarlık ithalatın içinde, yaklaşık 55 milyar dolar kadar enerji ithalatı vardı. Cari ticaret açığımızın nedeninin yüksek enerji ithalatımız olduğu görülüyor.
Enerji fiyatlarının dünyadaki gelişimini ve Türkiye’nin dinamik durumunu dikkate aldığımızda 2022 yılındaki enerji ithalatımızın 64-70 milyar dolar aralığında olacağını tahmin edebiliriz.
Bu hatırlatmadan sonra devam edelim; Ülkemizde tüketilen enerjinin önemli bir bölümü ısıtma amaçlıdır (mekanların, kullanım sularının, havuz sularının ve proses akışkanlarının ısıtılması).
Isıtma genellikle doğalgaz, doğalgazın bulunmadığı yerlerde ise LNG/LPG, kömür ve mazot gibi fosil bazlı ithal kaynakların kazan, kombi ve soba gibi cihazlarda yakılması suretiyle yapılmaktadır.
%40’ını fosil bazlı ithal kaynaklardan ürettiğimiz elektrik enerjimizin de önemli bir bölümü doğrudan yakılarak ısıtma amaçlı kullanılmaktadır (elektrikli radyatörler, radyant ısıtıcılar, fanlı konvektörler, elektrikli sobalar ve hatta klimalarla yapılan ısıtmalar bu gruptadır).
Bunların yerine ısı pompasıyla ısıtma yapılması ekonomik, ekolojik ve ülkemizin çıkarları açısından daha iyi bir seçenek olacaktır.
Isı pompasının kendisi elektrik enerjisiyle çalışmaktadır, ancak ısıtma enerjisini hava/deniz/göl/akarsu gibi yerel ve yenilenebilir bir kaynaktan almaktadır.
Isı pompasının ısıtma verimliliği çok yüksektir, 1 kWh elektrik enerjisiyle 3,8 kWh ısıtma enerjisi sağlamaktadır. Doğalgaz yakarak ısıtma yapan bir sistemde ise 1 kWh doğalgaz enerjisiyle 0,90 kWh ısıtma enerjisi sağlanabilmektedir.
Isı pompalarının kullanımını yaygınlaştırarak hem fosil bazlı ithal kaynaklardan, hem de elektrik enerjisinden önemli ölçüde tasarruf yaparken, karbon emisyonlarımızda azalma gerçekleşecektir.
Fosil bazlı ithal enerjilerle ısıtma yaptığımızda %100 dışarıya bağımlıyken, ısı pompasıyla ısıtma yaptığımızda bağımlılığımız %10 seviyesine inmektedir (%40/3,8= %10). Isı pompasıyla yapılan ısıtmanın %90’ı yerel ve yenilenebilir öz kaynaklarımızla gerçekleşmektedir.
Isı pompalarının avantajlarını kavrayan ABD, Kanada, AB, Çin, İngiltere, Avustralya gibi ülkeler ısı pompalarının kullanımını kdv muafiyeti, vergi iadesi, yatırım maliyetine doğrudan katkı gibi metodlarla teşvik ederek yaygınlaştırmaktadır.
Ülkemizde ısı pompaları için henüz bir teşvik uygulaması yoktur. Tam tersine elektrik fiyatının doğalgaza göre yüksek tutulması ve kademeli elektrik tarifesi nedeniyle ısı pompası kullanımı sanki cezalandırılmış durumdadır.
Çünkü ülkemizde göreceli olarak doğalgaz fiyatları çok düşük, elektrik fiyatları ise yüksektir. 1 kWh elektrik enerjisinin fiyatı 1 kWh doğalgaz enerjisinin fiyatının 7 katıdır. Bu oran çok yüksektir, sağlıklı ve sürdürülebilir değildir. Devletimizin kısa/orta vadede bu oranın 2,5-3 aralığında gerçekleşmesini sağlaması doğru olacaktır.
Bunun için doğalgazı ısıtma amaçlı doğrudan yakarak kullanmak yerine bununla elektrik üretmek ve üretilen elektrikle ısı pompasını kullanarak ısıtma yapmak ülkemiz ve gezegenimiz için daha faydalı olacaktır.
Yeni nesil kombine çevrimli doğalgaz santrallerin verimliliği %55 kadar olup 1 kWh doğalgazdan 0,55 kWh kadar elektrik üretilebilmektedir. Isı pompası 0,55 kWh elektrik enerjisi kullanarak bunun 3,8 katı (0,55×3,8=) 2,1 kWh ısıtma enerjisi sağlamaktadır.
Yani 1 kWh doğalgaz kazan/kombilerde doğrudan yakılarak 0,90 kWh ısıtma yapabilirken, bununla elektrik üretilip ısı pompası kullanıldığında 2,1 kWh ısıtma enerjisi elde edilerek aynı miktar doğalgazla (2,1/0,90=) 2,3 katı daha fazla ısıtma sağlanmaktadır.
Yeni kurulacak kombine çevrimli doğalgaz santrallerinin soğuk iklim bölgelerinde ve kojenerasyon uygulanmasını mümkün kılacak şekilde çevresindeki mahalleler, toplu konut projeleri, OSB’ler, turizm tesisleri ve seralarla birlikte entegre olacak şekilde planlanması doğalgazdan faydalanma verimliliğini %55’lerden %80’lere çıkaracaktır.
Bitirmeden önce ısı pompalı iklimlendirme sisteminin verimliliğini (elektrik tüketimini) belirleyen en önemli parametrenin çıkış suyu sıcaklığı olduğunu tekrar hatırlatalım.
Bunun için 30-35C aralığında çıkış suyu sıcaklığıyla konforlu ısıtma yapabilen zeminden ısıtmayı yaygınlaştırmalı, zorunlu olmadıkça radyatör ve FC ünitelerinin kullanımından uzak durmalıyız.